Kleefkruid (Galium aparine)

Naam Nederlands:

Naamgeving in het Nederlands heeft niets met kleverigheid te maken, maar moet als ‘klitkruid’ worden uitgelegd.

De stengel, bladeren en de zaden zijn bezet met haakvormige borstelharen, waardoor de plant zich makkelijk hecht aan de vacht van zoogdieren en aan kleding hecht.

Kleefkruid heeft nog een aantal veel voorkomende namen, waaronder hakmessen, walstro, vangriet walstro, gripgras en plakkerige Willy.

Botanische gegevens

Familie: Rubiaceae (Sterbladigenfamilie)

Levensduur. Eenjarig (Therofyt)

Hoofdbloei: Juni -herfst (witbloeiend)

Afmeting: 60-120(-200) cm.

Wortels: Worteldiepte 10 tot 50 cm.

Stengels: De dofgroene, vierkantige stengels zijn behaard op de knopen en maar weinig vertakt. Meestal hangen ze tussen andere planten. Ze zijn slap en breken gemakkelijk. De ribben hebben terugwijzende stekelhaartjes (weerhaakjes).

Bladeren: De bladen groeien voornamelijk in kransen van zes (soms tot negen). Ze zijn smal elliptisch ot lijnvormig, boven het midden het breedst, toegespitst en 4-8 mm breed. Op de randen en de onderkant zitten terugwijzende stekelhaartjes.

Bloemen: Tweeslachtig. De kleine bloemen staan afzonderlijk of met weinige bij elkaar in gesteelde, okselstandige bijschermen, die langs een groot deel van de stengel groeien (steeds in tweetallen). Meestal zijn ze omgeven door vier tot acht schutbladen. De bloemen hebben vier slippen, zijn vuilwit en worden 1½-2 mm. Bloemen met vier vergroeide kroonbladen, vier meeldraden op de vergroeide kroon en een onderstandig vruchtbeginsel met een stijl en twee stempels.

Vruchten en zaden: De afstaande vruchtstelen zijn recht. De dopvruchtjes (splitvruchtjes) groeien twee aan twee. Ze zijn met haakvormige, aan de voet verdikte borstelharen. Door die weerhaakjes blijven de vruchten aan de vacht van dieren hangen, die zo voor verspreiding zorgen. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar). Tweezaadlobbig.

Biotoop: Zonnige tot vaak licht beschaduwde plaatsen op droge tot meestal vochtige, voedselrijke tot zeer voedselrijke, zwak zure tot kalkhoudende, omgewerkte grond (vrijwel alle grondsoorten, behalve hoogveen).

Voorkomen in Nederland

Status: Niet bedreigd

Trend sinds 1950: onveranderd of toegenomen

Zeldzaamheid: algemene soort

Indigeniteit: oorspronkelijk inheems

Naamgeving

Wetenschappelijke naam: Galium komt van het Griekse gala (melk). Vroeger werden deze planten gebruikt om melk te stremmen (kaasbereiding). Aparine komt van het Griekse apairo (grijpen).

Verspreiding

Wereld. Alle werelddelen, voornamelijk in streken met een gematigd klimaat.

Nederland. Inheems. Algemeen.

Inleiding:

Galium Aparine is een kruidachtig eenjarig onkruid. Deze snelgroeiende plant uit de meekrapfamilie (Rubiaceae), afkomstig uit het noordelijk halfrond (Noord-Amerika en Eurazië), komt voor in alle Amerikaanse staten behalve Hawaï, en in de meeste provincies van Canada en Noord-Mexico. Het kan groeien in verschillende habitats, waaronder bossen en bossen, weilanden, prairies, verstoorde gebieden en gecultiveerde gewassen. Het wordt vaak aangetroffen in lage struikachtige vegetatie, akkers en in tuinen met vochtige grond. Het veroorzaakt problemen tijdens het oogsten wanneer stro verstrikt raakt in het gewas of de apparatuur.

Aan deze zijn van oudsher meerdere medicinale toepassingen toegekend. In meerdere recente artikelen wordt melding maakt van de werking als antioxidans en de werking op delende cellen in laboratorium omstandigheden. Het betreft onderzoeksprojecten waaraan nu de conclusie kan worden verbonden dat verder onderzoek interessant zou zijn. Kleefkruid vindt nog steeds toepassing in druppels en tincturen voor het haar en zalven voor de huid. De gedroogde en geroosterde vruchten kunnen worden gebruikt als ​​koffiesurrogaat (de plant komt uit dezelfde familie als koffie, Coffea spp.). De jonge bladeren kunnen rauw of gekookt gegeten worden.

Onze belangstelling voor de planten in het Voedselbos gaat natuurlijk uit naar de toepassing in de keuken en eventuele aandachtspunten m.b.t. voedingswaarde, gezondheid en preventie van kwalen. In de recepten komt in ieder geval naar voren hoe de plant op een smakelijke manier bereid kan worden. Kleefkruid werd gebruikt als plantaardig stremsel voor het maken van kaas. Een veelzijdige bewoner van het Hof van Matilo!

Gebruikte Websites, bronnen:

Heukels’ Flora van Nederland, Leni Duistermaat

Nederlands Oecologische Flora wilde planten en hun relaties, deel 3

https://www.verspreidingsatlas.nl/0546#

https://wilde-planten.nl/

Het Cruydeboeck  (Cruydt-Boeck) door Rembert Dodoens, (1554)

Librije der geneeskunst. Door stephaan Blankaart, blz…..

hort.extension.wisc.edu/articles/catchweed-bedstraw-galium-aparine/